Gdyby zginął, Sędzia ma kontynuować jego działalność. Następnie do pokoju stryja przychodzi Tadeusz. Mówi, że musi natychmiast wyjechać, ale bardzo pokrętnie tłumaczy przyczyny swojej decyzji. Sędzia zaczyna podejrzewać, że jego bratanek uwiódł Zosię i teraz chce uciec. Zaraz po tej rozmowie Tadeusz spotyka Telimenę - Tadeusz mówi Sędziemu, że wyzwał Hrabiego na pojedynek, a że są one zakazane na Litwie musi wyjechać do Księstwa Warszawskiego, a późiej wstąpii do wojska. Sędzia pyta go o prawdziewy powod wyjazdu i Tadeusz wyjawia, że kocha Zosię i nieuczciwie byłoby poślubić Różę córkę Podkomorzego czego chce Sędzia. Streszczenie VII Księgi Pana Tadeusza: Rada. W domu Maćka trwa narada. Głos zabiera Bartek, zwany Prusakiem. Opowiada on jak w 1806 r. wraz z wojskami francuskimi przepędzali Niemców z Wielkopolski. Proponuje tak również teraz dołączyć z powstaniem do wojsk Napoleona przeciw Rosji. Czeka jednak na opinię Maćka. Tymczasem mężczyzna, mimo że wychowany w stolicy,Start studying PAN TADEUSZ - CHARAKTERYSTYKA POSTACI. Learn vocabulary, terms, and more with flashcards, games, and other study tools.Tadeusz Soplica - jeden z głównych bohaterów książki "Pan Tadeusz". Po śmierci matki wychowuje go brat Jacka Soplicy-Sędzia. Ożenił się z Zosią. Jest to zwyczaj wzięty z tradycji antycznej. Tymczasem inwokacja w książce takiej, jak "Pan Tadeusz " to tylko jej element. Epopeja ta powstała w Paryżu, gdy autor dzieła przebywał tam na emigracji. Było to w latach 1832 - 1834. Utwór w całości napisany jest wierszem. "Pan Tadeusz" znany jest także jako historia miłosna z ważnymi inspirasi tata letak foto polaroid di dinding. Slides: 57 Download presentation „PAN TADEUSZ” powtórka DO DZIEŁA!!! O kim mowa? przedstawiciel rodu Sopliców, brat sędziego i ojciec Tadeusza… … ODPOWIEDŹ JACEK SOPLICA / KSIĄDZ ROBAK O kim mowa? … bohater, którego wychowywał Sędzia ODPOWIEDŹ PAN TADEUSZ O kim mowa? …wierny sługa Sopliców, dumny starzec, który jest wierny tradycji… WOŹNY PROTAZY …gość w domu Sędziego, urzędnik zajmujący się aktami notarialnymi, właściciel charta - Kusego… REJENT BOLESTA …Żyd, właściciel karczmy, świetny cymbalista… JANKIEL …daleka krewna Sopliców, opiekunka Zosi, kokietka… TELIMENA …ostatni z rodu Horeszków, kosmopolita, toczy spór o zamek… HRABIA …bogaty magnat, który zginął z rąk Jacka Soplicy… STOLNIK HORESZKO …stary klucznik, wierny sługa Horeszków… GERWAZY RĘBAJŁO …Senior rodu Dobrzyńskich, zwany przez znajomych Kurkiem na Kościele… MACIEJ DOBRZYŃSKI lub MACIEK NAD MAĆKAMI …głowa rodu Sopliców, młodszy brat Jacka… SĘDZIA SOPLICA …przyjaciel sędziego, który przyjechał, by rozsądzić spór o zamek… PODKOMORZY …wódz polowań, najlepszy gracz na rogu… WOJSKI HRECZECHA …córkę Ewy Horeszko, mieszkającą w domu Soplicy… ZOSIA Który fragment „Pana Tadeusza” przedstawia ta scena? Spowiedź Jacka Soplicy (księdza Robaka) ZADANIE DLA WSZYSTKICH GRUP – DO WYKONANIA NA KARTCE Dopasujcie określenia do podanych urzędów. Stolnik – w dawnej Polsce sprawował pieczę nad stołem królewskim, potem wysoki honorowy tytuł ziemski Podkomorzy – w dawnej Polsce wysoki urzędnik ziemski, pełnił m. in. funkcję sędziego w szlacheckich sporach granicznych Wojski - urzędnik ziemski w dawnej Polsce zajmujący się rodzinami i majątkiem szlachty w czasie pospolitego ruszenia, pełniący też obowiązki sędziego w zastępstwie starosty Woźny – niższy urzędnik sądowy zajmujący się dawniej ogłaszaniem dekretów sądowych, wręczania pozwów i zeznawania relacji Rejent – dawne określenie notariusza, sekretarza kancelarii, urzędnik zajmujący się pisaniem pism, dokumentów Asesor – urzędnik sądowy, doradca sędziego, zwany czasem „przysądnikiem” lub „komisarzem” Odgadnijcie zakodowaną informację. Kogo dotyczy? Inicjały J S Jacek Soplica WYJAŚNIJCIE: jakie relacje łączyły: EWĘ i ZOSIĘ? MATKA I CÓRKA WYJAŚNIJCIE: jakie relacje łączyły: TADEUSZA i KSIĘDZA ROBAKA? OJCIEC I SYN WYJAŚNIJCIE: jakie relacje łączyły: EWĘ i STOLNIKA? CÓRKA I OJCIEC WYJAŚNIJCIE: jakie relacje łączyły: SĘDZIEGO i KSIĘDZA ROBAKA? BYLI BRAĆMI O KIM MOWA? „Weszła nowa osoba, przystojna i młoda; [. . . ] Kibić miała wysmukłą, kształtną, pierś powabną, Suknię materyjalną, różową, jedwabną, Gors wycięty, kołnierzyk z koronek, [. . . ]”. TELIMENA O KIM MOWA? „Niewdzięczny! Szukałeś wzroku mego, teraz go unikasz, Szukałeś rozmów ze mną, dziś uszy zamykasz, Jakby w słowach, we wzorku mym była trucizna! Dobrze mi tak, wiedziałam kto jesteś! – mężczyzna![…]” O TADEUSZU O KIM MOWA? „Stała młoda dziewczyna – Białe jej ubranie Wysmukłą postać tylko aż do piersi kryje, Odsłaniając ramiona i łabędzią szyję. [. . . ]” O ZOSI KTO MÓWI? „Niewdzięczny! Szukałeś wzroku mego, teraz go unikasz, Szukałeś rozmów ze mną, dziś uszy zamykasz, Jakby w słowach, we wzorku mym była trucizna! Dobrze mi tak, wiedziałam kto jesteś! – mężczyzna![…]” TELIMENA KTO MÓWI? „[…] już mię nie zatrwożą Gniewy ludzkie, bo jestem już pod ręką Bożą; Zaklinam cię na imię Tego, co świat zbawił […] I to, co mam powiedzieć, cierpliwie wysłuchał”. KSIĄDZ ROBAK PYTANIE Co to jest „czarna polewka”, czego jest symbolem i z jakim bohaterem lektury się łączy? „czarna polewka” – zupa z krwi zwierzęcej, najczęściej z kaczki, oznacza tyle co: odrzucenie czyichś oświadczyn; w utworze związana z postacią Jacka Soplicy Który fragment „Pana Tadeusza” przedstawia ta scena? POLOWANIE – A gdzie ten Piątek? – Koło Soboty. – Kpisz, Kiemlicz? – Jakże bym śmiał, panie pułkowniku!! Bóg stworzył nieprzyjaciół, aby mężowie wojenni łup z kogo brać mieli. Choć są różne grzeczne nacje na świecie, przecie Bóg naszą szczególnie w miłosierdziu swoim przyozdobił. Chwilami wydawało mu się, że kocha tę dziewczynę obok siedzącą więcej niż cały świat, to znów taką do niej odczuwał nienawiść, że zadałby jej śmierć, gdyby mógł – jej, ale zarazem i sobie. Diabeł się w ornat ubrał i ogonem na mszę dzwoni. Gdzie ojca nie ma, tam, Pismo mówi: wuja słuchał będziesz. ... i samiście byli świadkami, gdy pana Żyrskiego, człeka znacznego, kazał po majdanie końmi włóczyć za to tylko, że z podjazdem nie dotarł tam, gdzie miał rozkaz. Ze szlachtą, mości panowie, trzeba po ojcowsku, nie po dragońsku... Powiesz mu: „Panie bracie, a bądź łaskaw, a idź”, rozczulisz go, na ojczyznę i sławę wspomniawszy, to ci dalej pójdzie niż dragon, który dla lafy służy. I tak chwiały się umysły pomiędzy obawą a nadzieją, ciężka niepewność przygniatała dusze ludzkie, gdy nagle położył jej koniec uniwersał Bogusława Leszczyńskiego, jenerała wielkopolskiego, zwołującego pospolite ruszenie szlachty województw poznańskiego i kaliskiego dla obrony granic od grożącej nawały szwedzkiej... Wszelka wątpliwość znikła. Okrzyk: "Wojna!" rozległ się po całej Wielkopolsce i wszystkich ziemiach Rzeczypospolitej. Była to nie tylko wojna, ale nowa wojna. Chmielnicki, wspomagany przez Buturlina, srożył się na południu i wschodzie; Chowański i Trubecki na północy i wschodzie, Szwed zbliżał się z zachodu! Ognista wstęga zmieniała się w koło ogniste. Kraj był jak obóz oblężony. Ja jestem Kowalski, a to jest pani Kowalska, innej nie chcę. Jam też nie z soli wyrósł, ani z roli, jeno z tego co mnie boli (...), a boleli mnie Kozacy (...), a teraz boli mnie Szwed. ... kiep ten, kto się swego nazwiska wstydzi. Kończ... waść! wstydu... oszczędź! Kupą tu, waszmościowie, kupą! Mów mi: wuju! Naści piesku kiełbasy. Nie bluźń, panie Michale – odpowiedział Zagłoba – bo z woza, byle pora sposobna przyszła, możesz dać nura, z Birż także, a z kulą we łbie ciężko uciekać. Nie kodź do lasu czypać bzu I nie wierz kłopcu jak psu! Bo każdy kłopiec ma w sobie jad, Kiedy cię kocha, powiedz mu: "at!" – Noga moja tu więcej nie postanie. – Co waszmość mówisz? – Głupiś! – To już mnie wasza mość powiedział, jakeśmy w tamtą stronę jechali. – Ociec, prać? – Prać! Ofiaruj wasza dostojność królowi szwedzkiemu w zamian Niderlandy. – Potomne wieki oddadzą nam sprawiedliwość – rzekł Radziejowski. – Amen! – dokończył wojewoda poznański. Wtem spostrzegł, że oczy mnóstwa szlachty patrzą i przypatrują się czemuś wyżej, ponad jego głową. Odwrócił się i ujrzał swego błazna, który wspinając się na palce i trzymając się jedną ręką za odrzwia pisał węglem na ścianie radnego domu, tuż nad drzwiami: "Mane-Tekel-Fares." Na świecie niebo pokryło się chmurami i zbierało się na burzę. Rzeczpospolita sama jest wielka, a rodów w porównaniu do niej nie masz wielkich, jeno małe. Rzeczpospolita to postaw czerwonego sukna, za które ciągną Szwedzi, Chmielnicki, Hiperborejczykowie, Tatarzy, elektor i kto żyw naokoło. A my z księciem wojewodą powiedzieliśmy sobie, że z tego sukna musi się i nam tyle zostać w ręku, aby na płaszcz wystarczyło; dlatego nie tylko nie przeszkadzamy ciągnąć, ale i sami ciągniemy. – Skądże... to waść wiesz, że ona... mnie miłuje? – Bo mam oczy i patrzę, bo mam rozum i miarkuję; teraz zwłaszcza, gdym rekuzę dostał, zaraz mi się w głowie rozjaśniło. Naprzód tedy, gdym po pojedynku przyszedł jej powiedzieć, że jest wolna, bom waćpana usiekł, wnet ją zamroczyło i zamiast wdzięczność mi okazać, całkiem mnie spostponowała; po wtóre, gdy cię tu Domaszewicze dźwigali, to ci głowę jako matka unosiła, a po trzecie, że gdym się jej oświadczył, tak mnie przyjęła, jakby mi kto w pysk dał. Jeśli te racje panu nie wystarczają, to chyba dlatego, żeś przez rozum zacięty i na umyśle szwankujesz. Sklepu z rozumem nie założysz, bo go na sprzedanie nie posiadasz. "wielkiej fantazji kawaler, choć gorączka okrutny". Zdrada! morderstwo! hańba! Jesteśmy Szwecją już, nie Polską! Matkę tam mordują w tym domu! tobi 3 zapytał(a) o 13:47 najważniejsze cytaty z Pana Tadeusza i objaśnienie ich. kto do kogo je wypowiedział 0 ocen | na tak 0% 0 0 Odpowiedz Odpowiedzi AnahiRoberta odpowiedział(a) o 15:02 znam te : ,Mnie Jackowi czarną podano polewkę" - Jacek Soplica mówił na spowiedzi ks. X "Bo sędzia w domu dawne obyczaje chował I nigdy nie dozwalał, by chybiono względu Dla wieku, urodzenia, rozumu, urzędu; Tym ładem, mawiał, domy i narody słyną Z jego upadkiem domy i narody giną" - o obyczajach u Soplicy, to chyba 0 0 Uważasz, że ktoś się myli? lub Książka poświęcona problemowi Obcości. Autor stawia tezę, że językowo-tekstowa perspektywa, w jakiej człowiek postrzega rzeczywistość, powoduje, iż liczne i różnorakie jej przejawy uznawane są za niedostępne człowiekowi i wyłączone z możliwości nawiązania relacji komunikacyjnej. Autor omawia sposoby wyrażania skrajnych, często granicznych form doświadczenia dostępnego umysłom ludzkim za pomocą języka literackiego stosowanego w prozie europejskiej i amerykańskiej XX wieku. Analiza prowadzona jest przy użyciu narzędzi kulturoznawczych, antropologicznych, literaturoznawczych i psychoanalitycznych. We Wstępie autor wylicza siedem rodzajów Obcości, z którymi mają do czynienia ludzie, przy czym cztery pierwsze dotyczą różnych jej rodzajów w relacjach międzyludzkich, trzy ostatnie natomiast - Obcości, która oddziela ludzi od zwierząt, od myślących maszyn i od Innych, na których możemy się natknąć w Kosmosie lub w sferze istot pozaludzkich. Tym trzem ostatnim rodzajom Obcości poświęca trzy kolejne rozdziały swojej książki. W pierwszym opisuje wybrane zjawiska kulturowe oscylujące na pograniczu „człowieczeństwa” i „zwierzęcości” – poczynając od mitologii starogreckiej i motywu Minotaura – oraz analizuje niektóre teksty literackie dotyczące specyfiki relacji komunikacyjnych między ludźmi a zwierzętami. Rozdział drugi poświęcony jest twórczości Lovecrafta. Autora intryguje przede wszystkim technika wywoływania przez tego pisarza lęku, która – zdaniem Majewskiego – polega głównie na wykorzystywaniu współobecności elementów świata zwyczajnego, codziennego, oraz horroru. Trzeci rozdział dotyczy analizy Obcości w pisarstwie Stanisława Lema, głównie na przykładzie mało znanego opowiadania "Inwazja" oraz powieści "Solaris". Publikacja adresowana jest do czytelników zainteresowanych problematyką antropologii komunikacji w powiązaniu ze współczesnymi teoriami humanistycznymi, jak "animal studies" i "posthuman studies". PodtytułEsej o granicach językowego wyrazu doświadczenia AutorMajewski Paweł Językpolski WydawnictwoWydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego ISBN9788323531661 SeriaCommunicare - historia i kultura Rok wydania2018 Liczba stron326 OprawaMiękka kg Typ publikacjiKsiążka Gwarancja: 365 dni Ten produkt nie ma jeszcze opinii KSIĘGA SIÓDMA. RADA. TREŚĆ. Zbawienne rady Bartka, zwanego Prusak. — Głos żołnierski Maćka Chrzciciela. — Głos polityczny pana Buchmana. — Jankiel radzi ku zgodzie, którą Scyzoryk rozcina. — Rzecz Gerwazego, z której okazują się wielkie skutki wymowy sejmowej. — Protestacja starego Maćka. — Nagłe przybycie posiłków wojennych zrywa naradę. — Hejże na Soplice! Z kolei Bartek poseł rzecz swą wyprowadzał. Ten, że często na strugach[1] do Królewca chadzał, Nazwany był Prusakiem od swych spółrodaków Przez żart, bo nienawidził okropnie Prusaków, 5 Choć lubił o nich gadać. Człek podeszły w lata, W podróżach swych dalekich wiele zwiedził świata, Gazet pilny czytelnik, polityki świadom, Mógł więc niemało światła udzielić obradom. Ten rzecz tak kończył: „Nie jest to, Panie Macieju, 10 Bracie mój, a nas wszystkich Ojcze Dobrodzieju, Nie jest to marna pomoc. Jabym na Francuzów Spuścił się w czasie wojny, jak na czterech tuzów:[2] Lud bitny, a od czasów pana Tadeusza Kościuszki, świat takiego nie miał genijusza 15 Wojennego, jak wielki cesarz Bonaparte. Pamiętam, kiedy przeszli Francuzi przez Wartę, Bawiłem zagranicą wtenczas, w roku Pańskim Tysiącznym osiemsetnym szóstym; właśnie z Gdańskiem Handlowałem, a krewnych mam wiele w Poznańskiem. 20 Jeździłem ich odwiedzić; więc z panem Józefem Grabowskim[3], który teraz jest rejmentu szefem, A podówczas żył na wsi blisko Obiezierza, Polowaliśmy sobie na małego zwierza. Był pokój w Wielkopolszcze, jak teraz na Litwie, 25 Wtem nagle rozeszła się wieść o strasznej bitwie. Przybiegł do nas posłaniec od pana Todwena, Grabowski list przeczytał, krzyknął: „Jena! Jena![4] Zbito Prusaków na łeb, na szyję, wygrana!“ Ja, z konia zsiadłszy, zaraz padłem na kolana, 30 Dziękując Panu Bogu. — Do miasta jedziemy, Niby dla interesu, niby nic nie wiemy; Aż tu widzimy: wszystkie landraty, hofraty,[5] Komisarze i wszystkie podobne psubraty Kłaniają się nam nisko; każdy drży, blednieje, 35 Jako owad prusaczy[6] gdy wrzątkiem kto zleje. My śmiejąc się, trąc ręce, prosim uniżenie O nowinki, pytamy, co słychać o Jenie? Tu ich strach zdjął, dziwią się, że o klęsce owej Już wiemy; krzyczą Niemcy: „achary Got! o wej!“[7] 40 Spuściwszy nos, do domów, z domów dalej w nogi — O, to był rwetes! Wszystkie wielkopolskie drogi Pełne uciekających. Niemczyska jak mrowie Pełzną, ciągną pojazdy, które lud tam zowie Wageny i fornalki; mężczyźni, kobiety 45 Z fajkami, z imbryczkami, wleką pudła, bety,[8] Drapią, jak mogą. A my milczkiem wchodzim w radę: Hejże na koń, pomieszać Niemcom rejteradę! Nuż landratom tłuc w karki, z hofratów drzeć schaby, A herów oficerów łowić za harcaby[9] — 50 A jenerał Dąbrowski wpada do Poznania I cesarski przynosi rozkaz: Do powstania! W tydzień jeden, tak lud nasz Prusaków wychłostał I wygnał, na lekarstwo Niemcabyś nie dostał! Gdyby się tak obrócić i gracko i raźnie, 55 I u nas w Litwie sprawić Moskwie taką łaźnię? He, co myślisz Macieju? Jeśli z Bonapartem Moskwa drze koty, to on wojuje nie żartem: Bohater pierwszy w świecie, a wojsk ma bez liku! He, cóż myślisz, Macieju, nasz ojcze Króliku?“ 60 Skończył. Czekają wszyscy Macieja wyroku. Maciej głowy nie ruszył, ani podniósł wzroku, Tylko ręką kilkakroć uderzył po boku, Jak gdyby szabli szukał. (Od zaboru kraju Szabli nie nosił, przecież z dawnego zwyczaju, 65 Na wspomnienie Moskala, zawsze rękę zwracał Na lewy bok, zapewne Rózeczki swej macał; I stąd był nazywany powszechnie Zabokiem). Już wzniósł głowę, słuchając w milczeniu głębokiem. Maciej oczekiwanie powszechne omylił, 70 Nachmurzył brwi i znowu głowę na pierś schylił. Nakoniec odezwał się, zwolna każde słowo Wymawiając z przyciskiem, a w takt kiwał głową: „Cicho! skądże ta cała nowina pochodzi? Jak daleko Francuzi? kto nimi dowodzi? 75 Czy już wojnę zaczęli z Moskwą? gdzie i o co? Którędy mają ciągnąć? z jaką idą mocą? Wiele piechoty, jazdy? Kto wie, niechaj gada!“ Milczała patrząc na się kolejno gromada. „Radziłbym — rzecze Prusak — czekać bernardyna 80 Robaka, bo od niego pochodzi nowina; Tymczasem posłać pewnych szpiegów nad granicę I pocichu uzbrajać całą okolicę, A tymczasem ostrożnie całą rzecz prowadzić, Aby Moskalom naszych zamiarów nie zdradzić“. 85 „He! czekać? szczekać? zwlekać?“ przerwał Maciej drugi, Ochrzczony Kropicielem od wielkiej maczugi,[10] Którą zwał Kropidełkiem. Miał ją dziś przy sobie, Stanął za nią, na gałce zwiesił ręce obie, Na ręku oparł brodę, krzycząc: „Czekać! zwlekać! 90 Sejmikować! Hem, trem, brem, a potem uciekać! Ja w Prusach nie bywałem; rozum królewiecki Dobry dla Prus, a u mnie jest rozum szlachecki. To wiem, że kto chce bić się, niech kropidło chwyta; Kto umierać, ten księdza niech woła, i kwita! 95 Ja chcę żyć, bić! Bernardyn po co? czy my żaki? Co mi tam Robak! otóż my będziem robaki, I dalej Moskwę toczyć! Trem, bdrem, szpiegi, wzwiady, Wiecie wy, co to znaczy? — Oto, że wy dziady, Niedołęgi! He, Bracia! to wyżla rzecz tropić, 100 Bernardyńska kwestować, a moja rzecz: kropić, Kropić, kropić i kwita!“ — Tu maczugę głasnął, Za nim cały tłum szlachty: „Kropić! kropić!“ wrzasnął. Poparł stronę Chrzciciela Bartek, zwan Brzytewka, Od szabli cienkiej, tudzież Maciej, zwan Konewka, 105 Od sztućca, który naszał, z gardłem tak szerokiem, Że zeń, jak z konwi, tuzin kulek lał potokiem. Oba krzyczeli: „Wiwat Chrzciciel z Kropidełkiem!“ Prusak chciał mówić, ale zgłuszono go zgiełkiem I śmiechem. „Precz — wołano — precz Prusaki, tchórze! 110 Kto tchórz, niech w bernardyńskim chowa się kapturze!“ Wtem znowu głowę zwolna podniósł Maciej stary, I zaczęły cokolwiek uciszać się gwary: „Nie drwijcie — rzekł — z Robaka; znam go, to ćwik klecha, Ten robaczek większego od was zgryzł orzecha. 115 Raz go tylko widziałem: ledwiem okiem rzucił, Poznałem, co za ptaszek; ksiądz oczy odwrócił, Lękając się, żebym go nie zaczął spowiadać, Ale to rzecz nie moja, wiele o tem gadać! On tu nie przyjdzie, próżno wzywać bernardyna. 120 Jeśli od niego wyszła ta cała nowina, To kto wie, w jakim celu: bo to bies księżyna! Jeśli prócz tej nowiny nic więcej nie wiecie, Więc pocoście tu przyszli? i czego wy chcecie?“ „Wojny!“ — krzyknęli. „Jakiej?“ — spytał. Zawołali: 125 „Wojny z Moskalem! bić się! Hajże, na Moskali!“ Prusak wciąż wolał, a głos coraz wyżej wznosił; Aż posłuchanie częścią ukłonem wyprosił, Częścią zdobył swą mową krzykliwą i cienką. „I ja chcę bić się — wołał tłukąc się w pierś ręką — 130 Choć Kropidła nie noszę, drągiem od wiciny Sprawiłem raz Prusakom czterem dobre chrzciny, Którzy mię po pjanemu chcieli w Preglu topić“.[11] „Toś zuch, Bartku — rzekł Chrzciciel — dobrze! kropić, kropić!“ „Ależ, najsłodszy Jezu! trzeba pierwej wiedzieć, 135 Z kim wojna? o co? trzeba to światu powiedzieć, — Wołał Prusak — bo jakże lud ruszy za nami? Gdzie pójdzie, kiedy, gdzie iść, my nie wiemy sami? Bracia Szlachta! Panowie! potrzeba rozsądku! Dobrodzieje, potrzeba ładu i porządku! 140 Chcecie wojny: więc zróbmy konfederacyją, Obmyślmy, gdzie zawiązać i pod laską czyją? Tak było w Wielkopolszcze: widzim rejteradę Niemiecką, cóż my robim? wchodzim tajnie w radę, Uzbrajamy i szlachtę i włościan gromadę; 145 Gotowi, Dąbrowskiego czekamy rozkazu, Nakoniec, hajże na koń! powstajem odrazu!“ „Proszę o głos!“ — zawołał pan komisarz z Klecka,[12] Człowiek młody, przystojny, ubrany z niemiecka. Zwał się Buchman, lecz Polak był, w Polszczę się rodził; 150 Nie wiedzieć pewnie, czyli ze szlachty pochodził, Lecz o to nie pytano, i wszyscy Buchmana Szacowali, iż służył u wielkiego pana, Był dobry patryjota, i pełen nauki, Z ksiąg obcych wyuczył się gospodarstwa sztuki, 155 I dóbr administracją prowadził porządnie; O polityce także wnioskował rozsądnie, Pięknie pisać i gładko umiał się wysławiać. Zatem umilkli wszyscy, kiedy jął rozprawiać: „Proszę o głos!“, powtórzył, podwakroć odchrząknął, 160 Ukłonił się i usty dźwięcznemi tak brząknął: „Preopinanci moi w swych głosach wymownych[13] Dotknęli wszystkich punktów stanowczych i głownych, Dyskusyją na wyższe wznieśli stanowisko; Mnie tylko pozostaje w jedno zjąć ognisko 165 Rzucone trafne myśli i rozumowania: Mam nadzieję w ten sposób sprzeczne zgodzić zdania. Dwie części w dyskusyi całej uważałem; Podział już jest zrobiony, idę tym podziałem. Naprzód: dlaczego mamy przedsiębrać powstanie? 170 W jakim duchu? to pierwsze, żywotne pytanie; Drugie rewolucyjnej władzy się dotycze. Podział jest trafny, tylko przewrócić go życzę. Naprzód zacząć od władzy; skoro pojmiem władzę, Z niej powstania istotę, duch, cel, wyprowadzę. 175 Co do władzy więc — kiedy oczyma przebiegam Dzieje całej ludzkości, i cóż w nich spostrzegam? Oto ród ludzki dziki, w lasach rozpierzchniony, Skupia się, zbiera, łączy dla wspólnej obrony, Obmyśla ją — i to jest najpierwsza obrada. 180 Potem każdy wolności własnej cząstkę składa Dla dobra powszechnego: to pierwsza ustawa, Z której jako ze źródła płyną wszystkie prawa. Widzimy tedy, że rząd umową się tworzy, Nie pochodząc, jak mylnie sądzą, z woli Bożéj. 185 Owóż rząd na kontrakcie oparłszy społecznym,[14] Podział władzy już tylko jest skutkiem koniecznym...“ „Otóż są i kontrakty! kijowskie czy mińskie? — Rzekł stary Maciej — owóż i rządy babińskie! Panie Buchman, czy Bóg nam chciał cara narzucić, 190 Czy djabeł, ja z Waszecią nie będę się kłócić: Panie Buchman, gadaj Waść jakby cara zrucić“.[15] „Tu sęk — krzyknął Kropiciel — gdybym mógł podskoczyć Do tronu i Kropidłem, plusk, raz cara zmoczyć, To jużby on nie wrócił, ni kijowskim traktem, 195 Ni mińskim, ni za żadnym Buchmana kontraktem; Aniby go wskrzesili z mocy Bożej popi, Ni z mocy Belzebuba. Ten mi zuch, kto kropi. Panie Buchman, Waścina rzecz bardzo wymowna, Ale wymowa szum, drum: kropić! to rzecz głowna“. 200 „To, to, to!“ — pisnął, ręce trąc, Bartek Brzytewka, Od Chrzciciela do Maćka biegając, jak cewka[16] Od jednej strony krosien przerzucana w drugą: „Tylko ty Maćku z Rózgą, ty Maćku z maczugą, Tylko zgódźcie się, dalbóg, pobijem na druzgi[17] 205 Moskala; Brzytew idzie pod komendę[18] Rózgi“. „Komenda — przerwał Chrzciciel — dobra ku paradzie; U nas była komenda w kowieńskiej brygadzie Krótka a węzłowata: Strasz, sam się nie strachaj, — Bij, nie daj się, — postępuj często, gęsto machaj; 210 Szach, mach!“ — „To — pisnął Brzytwa — to mi regulament![19] Poco tu pisać akta, poco psuć atrament? Konfederacji trzeba? o to cała sprzeczka? Jest marszałek nasz Maciej, a laska Rózeczka“. „Niech żyje — krzyknął Chrzciciel — Kurek na kościele!“ 215 Szlachta odpowiedziała: „Wiwant Kropiciele!“ Ale w kątach szmer powstał, choć w środku tłumiony, Widać, że się rozdziela rada na dwie strony. Buchman krzyknął: „Ja zgody nigdy nie pochwalam, To mój system!“[20] Ktoś drugi wrzasnął: „Nie pozwalam!“ 220 Inni z kątów wtórują. Nareszcie głos gruby Ozwał się przybyłego szlachcica Skołuby: „Cóż to Państwo Dobrzyńscy! A to co się święci? A my czy to będziemy z pod prawa wyjęci? Kiedy nas zapraszano z naszego zaścianku, 225 A zapraszał nas klucznik Rębajło Mopanku, Mówiono nam, że wielkie rzeczy dziać się miały, Że tu nie o Dobrzyńskich, lecz o powiat cały, O całą szlachtę idzie; toż i Robak bąkał, Choć nigdy nie dokończył i zawsze się jąkał, 230 I ciemno się tłumaczył. Wreszcie, koniec końców, My zjechali, sąsiadów wezwali przez gońców. Nie sami tu, Panowie Dobrzyńscy, jesteście, Z różnych innych zaścianków jest tu nas ze dwieście; Wszyscy więc radźmy. Jeśli potrzeba marszałka, 235 Głosujmy wszyscy; równa u każdego gałka. Niech żyje równość!“ Zatem dwaj Terajewicze[21] I czterej Stypułkowscy i trzej Mickiewicze Krzyknęli: „Wiwat równość!“ — stojąc za Skołubą. Tymczasem Buchman wołał: „Zgoda będzie zgubą!“ 240 Kropiciel krzyczał: „Bez was obejdziem się sami, Niech żyje nasz marszałek, Maciek nad Maćkami! Hej do laski!“ Dobrzyńscy krzyczą: „Zapraszamy!“ A obca szlachta woła w głos: „Nie pozwalamy!“ Rozstrycha[22] się tłum na dwie kupy rozdzielony, 245 I kiwając głowami w dwie przeciwne strony, Tamci: „Nie pozwalamy!“ — ci krzyczą: „Prosiemy!“ Maciek stary w pośrodku jeden siedział niemy, I jedna głowa jego była nieruchoma. Przeciw niemu stał Chrzciciel, zwieszony rękoma 250 Na maczudze, a głową na końcu maczugi Wspartą kręcił, jak tykwą[23] wbitą na kij długi, I na przemiany to wtył, to się naprzód kiwał, I ustawicznie: „kropić, kropić!“ wykrzykiwał. Wzdłuż izby zaś przebiegał Brzytewka ruchawy 255 Ciągle od Kropiciela do Macieja ławy. Konewka zaś powoli wszerz izbę przechodził Od Dobrzyńskich do szlachty, niby to ich godził; Jeden wciąż wołał: „Golić!“ — a drugi „Zalewać!“ Maciek milczał, lecz widno, że się zaczął gniewać. 260 Ćwierć godziny wrzał hałas, gdy nad tłum wrzeszczący, Ze środka głów wyskoczył w górę słup błyszczący. Był to rapier sążnistej długości, szeroki Na całą piędź, a sieczny na obadwa boki. Widocznie miecz teutoński[24], z norymberskiej stali 265 Ukuty; wszyscy milcząc, na broń poglądali. Kto ją podniósł? nie widać; lecz zaraz zgadniono: „To Scyzoryk! niech żyje Scyzoryk! — krzykniono, Wiwat Scyzoryk, klejnot Rębajłów zaścianku! Wiwat Rębajło, Szczerbiec, Półkozic, Mopanku!“ 270 Wnet Gerwazy (to on był) przez tłum się przecisnął Na środek izby, wkoło Scyzorykiem błysnął, Potem, wdół chyląc ostrze na znak powitania Przed Maćkiem, rzekł: „Rózeczce Scyzoryk się kłania. Bracia szlachta Dobrzyńscy! Ja nie będę radził 275 Nic a nic, powiem tylko, pocom Was zgromadził: A co robić, jak robić, decydujcie sami. Wiecie, słuch dawno chodzi między zaściankami, Że się na wielkie rzeczy zanosi na świecie; Ksiądz Robak o tem gadał, wszakże wszyscy wiecie?“ 280 „Wiemy!“ — krzyknęli. — „Dobrze. Owoż mądrej głowie — Ciągnął mówca spojrzawszy bystro — dość dwie słowie,[25] Nieprawdaż?“ — „Prawda!“ — rzekli. — „Gdy cesarz francuski — Rzekł Klucznik — stąd przyciąga, a stamtąd car ruski: Więc wojna; car z cesarzem, królowie z królami 285 Pójdą za łby, jak zwykle między monarchami, A nam czy siedzieć cicho? Gdy wielki wielkiego Będzie dusić, my duśmy mniejszych, każdy swego. Zgóry i zdołu, wielcy wielkich, małych mali, Jak zaczniem ciąć, tak całe szelmostwo się zwali, 290 I tak zakwitnie szczęście i Rzeczpospolita. Nieprawdaż?“ — „Prawda — rzekli — jakby z książki czyta!“ „Prawda — powtórzył Chrzciciel — krop, a krop i kwita!“ „Ja zawsze gotów golić“, — ozwał się Brzytewka; — „Tylko zgódźcie się — prosił uprzejmie Konewka — 295 Chrzcicielu i Macieju, pod czyją iść wodzą?“ Ale mu przerwał Buchman: „Niech się głupi godzą, Dyskusyje publicznej sprawie nie zaszkodzą. Proszę milczeć! Słuchamy, sprawa na tem zyska; Pan Klucznik ją z nowego zważa stanowiska“. 300 „Owszem — zawołał Klucznik — u mnie po staremu. O wielkich rzeczach myśleć należy wielkiemu: Jest na to cesarz, będzie król, senat, posłowie. Takie rzeczy, Mopanku, robią się w Krakowie, Lub w Warszawie, nie u nas, w zaścianku, w Dobrzynie; 305 Aktów konfederackich nie piszą w kominie Kredą, nie na wicinie, lecz na pergaminie. Nie nam to pisać akta, ma Polska pisarzy Koronnych i litewskich: tak robili starzy. Moja rzecz Scyzorykiem wyrzynać“. — „Kropidłem 310 Pluskać“ — dodał Kropiciel. — „I wykalać Szydłem“ — Krzyknął Bartek Szydełko, dobywszy swej szpadki. „Wszystkich was, — kończył Klucznik, — biorę tu na świadki, Czy Robak nie powiadał, że wprzód, nim przyjmiecie W dom wasz Napoleona, trzeba wymieść śmiecie? 315 Słyszeliście to wszyscy, a czy rozumiecie? Któż jest śmieciem powiatu? kto zdradziecko zabił Najlepszego z Polaków? kto go okradł, zgrabił, I jeszcze chce ostatki wydrzeć z rąk dziedzica? Któż to? Mamże wam gadać?“ — „A jużci Soplica 320 — Przerwał Konewka — to łotr!“ — „Oj, to ciemiężyciel!“ — Pisnął Brzytewka. — „Więc go kropić!“ — dodał Chrzciciel. „Jeśli zdrajca — rzekł Buchman — więc na szubienicę!“ „Hejże! — krzyknęli wszyscy — hajże na Soplicę!“ Lecz Prusak śmiał podjąć się Sędziego obrony, 325 I wołał z wzniesionemi ku szlachcie ramiony: „Panowie Bracia! aj! aj! a na Boskie rany! Co znowu? Panie Klucznik, czy Waść opętany? Czy o tem była mowa? Że ktoś miał warjata, Banita[26] bratem, to co? karać go za brata! 330 To mi po chrześcijańsku! Są tu w tem konszachty[27] Hrabiego. — Żeby Sędzia był ciężki dla szlachty, Nieprawda, dalibógże! To wy tylko sami Pozywacie go, a on zgody szuka z wami, Ustępuje ze swego, jeszcze grzywny[28] płaci. 335 Ma proces z Hrabią, cóż stąd? Obadwa bogaci; Niechaj pan drze się z panem, cóż to do nas braci? Pan Sędzia ciemiężyciel! On pierwszy zabraniał, Ażeby się chłop przed nim do ziemi nie kłaniał, Mówiąc, że to grzech. Nieraz u niego gromada 340 Chłopska, ja sam widziałem, do stołu z nim siada; Płacił za włość podatki, a nie tak jest w Klecku, Choć tam Waść, Panie Buchman, rządzisz po niemiecku. Sędzia zdrajca! My się z nim od infimy[29] znamy: Poczciwe było dziecko, i dziś taki samy; 345 Polskę kocha nad wszystko, polskie obyczaje Chowa, modom moskiewskim przystępu nie daje. Ilekroć z Prus powracam, chcąc zmyć się z niemczyzny, Wpadam do Soplicowa, jak w centrum polszczyzny: Tam się człowiek napije, nadysze Ojczyzny! 350 Dalbóg Dobrzyńscy! ja wasz brat, ale Sędziego Nie pozwolę pokrzywdzić, nie będzie nic z tego. Nie tak, Panowie Bracia, w Wielkopolszcze było: Co za duch! co za zgoda! aż przypomnieć miło! Nikt tam podobną fraszką nie śmiał rady mieszać!“ 355 „To nie fraszka — zawołał Klucznik — łotrów wieszać!“ Szmer wzmagał się. Wtem Jankiel posłuchania prosił, Na ławę wskoczył, stanął i nad głowy wznosił Brodę jak wiechę, co mu aż do pasa wisi; Prawą ręką zdjął zwolna z głowy kołpak lisi, 360 Lewą ręką jarmułkę zruszoną poprawił, Potem lewicę za pas zatknął i tak prawił, Kołpakiem lisim w kolej kłaniając się nisko: „Nu, Panowie Dobrzyńscy, ja sobie żydzisko; Mnie Sędzia ni brat, ni swat; szanuję Sopliców 365 Jak panów bardzo dobrych i moich dziedziców, Szanuję też Dobrzyńskich Bartków i Maciejów Jako dobrych sąsiadów, panów dobrodziejów; A mówię tak: Jeżeli Państwo chcą gwałt zrobić Sędziemu, to bardzo źle; możecie się pobić, 370 Zabić — a asesory? a sprawnik? a turma?[30] Bo w wiosce u Soplicy jest żołnierzy hurma, Wszystko jegry![31] Asesor w domu; tylko świśnie, Tak wraz przymaszerują, stoją jak umyślnie. A co będzie? A jeśli czekacie Francuza, 375 To Francuz jest daleko jeszcze, droga duża. Ja Żyd, o wojnach nie wiem, a byłem w Bielicy[32] I widziałem tam żydków od samej granicy; Słychać, że Francuz stoi nad rzeką Łososną,[33] A wojna jeśli będzie, to chyba aż wiosną. 380 Nu, mówię tak: czekajcie! wszak dwór Soplicowa Nie budka kramna, co się rozbierze, w wóz schowa I pojedzie — dwór, jak stał, do wiosny stać będzie; A pan Sędzia to nie jest żydek na arendzie, Nie uciecze, to jego można znaleść wiosną. 385 A teraz rozejdźcie się, a nie gadać głośno O tem, co było, bo to gadać, to daremno! A czyja łaska Panów Szlachty, proszę ze mną. Moja Siora powiła małego Jankielka, Ja dziś traktuję wszystkich, a muzyka wielka! 390 Każę przynieść kozicę, basetlę, dwie skrzypiec, A pan Maciek Dobrodziej lubi stary lipiec I nowego mazurka; mam nowe mazurki, A wyuczyłem śpiewać fein moje bachurki“. Wymowa lubionego powszechnie Jankiela 395 Trafiła do serc. Powstał krzyk, oklask wesela, Szmer przyzwolenia nawet za domem się szerzył; Gdy Gerwazy w Jankiela Scyzorykiem zmierzył. Żyd skoczył, wpadł w tłum; Klucznik wołał: „Precz stąd Żydzie! Nie tkaj palców między drzwi, nie o ciebie idzie! 400 Panie Prusak! że Waszeć sędziowską handlujesz Parą wicin mizernych, to już zań gardłujesz? Zapomniałeś, Mopanku, że ojciec Waszécin Spławiał do Prus dwadzieścia Horeszkowskich wicin? Stąd się zbogacił i on i jego rodzina, 400 Ba, nawet wszyscy, ilu was tu jest z Dobrzyna. Bo pamiętacie starzy, słyszeliście młodzi, Że Stolnik był was wszystkich ojciec i dobrodziéj. Kogóż on komisarzem słał do swych dóbr pińskich? Dobrzyńskiego! Rachmistrzów kogo miał? Dobrzyńskich! 410 Marszałkostwa, kredensu nie zwierzał nikomu,[34] Tylko Dobrzyńskim: pełno Dobrzyńskich miał w domu! On forytował[35] wasze w trybunałach sprawy, On wyrabiał u króla dla was chleb łaskawy, Dzieci wasze kopami pomieszczał w konwikcie 415 Pijarskim[36] na swym koszcie, odzieży i wikcie; Dorosłych promowował[37] także swym nakładem: A dlaczego to robił? że wam był sąsiadem! Dziś Soplica kopcami tyka waszych granic, Cóż kiedy wam dobrego zrobił on?“ — „Nic a nic! 420 — Przerwał Konewka — bo to wyrosło z szlachciury! A jak dmie się, phu, phu, phu, jak nos drze dogóry! Pamiętacie, prosiłem na córki wesele; Poję, nie chce pić, mówi: „Nie piję tak wiele, Jak wy szlachta; wy szlachta ciągniecie jak bąki!“ 425 Ot, magnat! delikacik z marymonckiej mąki![38] Nie pił; leliśmy w gardło, krzyczał: „Gwałt się dzieje!“ Czekaj-no, niech-no ja mu z Konewki naleję“. „Filut[39] — zawołał Chrzciciel — oj, i ja go kropnę Za swoje. Mój syn, było to dziecko roztropne, 430 Teraz tak zgłupiał, że go nazywają Sakiem,[40] A z przyczyny Sędziego został głupcem takim. Mówiłem: „Poco tobie leźć do Soplicowa? Jeżeli cię tam złowię, niech cię Bóg uchowa!“ On znowu smyk do Zosi, dybie przez konopie; 435 Złowiłem go, a zatem za uszy i kropię; A on beczy i beczy jak maleńkie chłopię: „Ojcze, choć zabij, muszę tam iść“, a wciąż szlocha — „Co tobie“? a on mówi, że tę Zosię kocha! Chciałby popatrzyć na nią! Żal mi nieboraka, 440 Mówię Sędziemu: „Sędzio, daj Zosię dla Saka“. On mówi: „jeszcze mała, czekaj ze trzy lata, Jak sama zechce“. Łotr! łże, już ją komuś swata. Słyszałem, już ja się tam na wesele wkręcę, Ja im łoże małżeńskie Kropidłem poświęcę“. 445 „I taki łotr — zawołał Klucznik — ma panować? I dawnych panów, lepszych od siebie rujnować? A Horeszków i pamięć i imię zaginie! Gdzież jest wdzięczność na świecie? — Niema jej w Dobrzynie! Bracia! chcecie bój z ruskim wieść imperatorem, 450 A boicie się wojny z Soplicowskim dworem? Strach wam turmy! Czyż to ja wzywam na rozboje? Broń Boże! Szlachta Bracia! ja przy prawie stoję. Wszak Hrabia wygrał, zyskał dekretów niemało; Tylko je egzekwować![41] Tak dawniej bywało: 455 Trybunał pisał dekret, szlachta wypełniała, A szczególniej Dobrzyńscy, i stąd wasza chwała Urosła w Litwie! Wszakże to Dobrzyńscy sami Bili się na zajaździe Myskim[42] z Moskalami, Których przywiódł jenerał ruski Wojniłowicz, 460 I łotr, przyjaciel jego, pan Wołk z Łogomowicz.[43] Pamiętacie, jak Wołka wzięliśmy w niewolę, Jak chcieliśmy go wieszać na belce w stodole, Iż był tyran dla chłopstwa a sługa Moskali; Ale się chłopi głupi nad nim zlitowali! 465 (Upiec go muszę kiedyś na tym Scyzoryku). Nie wspomnę innych wielkich zajazdów bez liku, Z których wyszliśmy zawsze, jak szlachcie przystało, I z zyskiem i aplauzem[44] powszechnym i z chwałą! Pocóż o tem wspominać? Dziś darmo pan Hrabia, 470 Sąsiad wasz, sprawę toczy, dekrety wyrabia, Już nikt z was pomóc nie chce biednemu sierocie! Dziedzic Stolnika tego, który żywił krocie, Dziś nie ma przyjaciela, oprócz mnie, Klucznika, I ot, tego wiernego mego Scyzoryka!“ 475 „I Kropidła — rzekł Chrzciciel — Gdzie ty, Gerwazeńku, Tam i ja, póki ręka, póki plusk plask w ręku. Co dwaj, to dwaj! Dalibóg, mój Gerwazy! ty miecz, Ja mam kropidło; dalbóg! ja kropię a ty siecz, I tak szach mach, plusk i plask; oni niech gawędzą!“ 480 „Toć i Bartka — rzekł Brzytwa — Bracia nie odpędzą; Już co wy namydlicie, to ja wszystko zgolę“. — „I ja — przydał Konewka — z wami ruszyć wolę, Gdy ich nie można zgodzić na obiór marszałka; Co mi tam głosy, gałki! U mnie insza gałka: 485 (Tu wydobył z kieszeni garść kul, dzwonił niemi) Ot gałki! — krzyknął — w Sędzię gałkami wszystkiemi!“ — „Do was — wołał Skołuba — do was się łączymy!“ — „Gdzie wy — krzyknęła szlachta — gdzie wy, to tam i my! Niech żyją Horeszkowie! wiwant Półkozice! 490 Wiwat Klucznik Rębajło! Hajże na Soplicę!“ I tak wszystkich pociągnął wymowny Gerwazy, Bo wszyscy ku Sędziemu mieli swe urazy, Jak zwyczajnie w sąsiedztwie, to o szkodę skargi, To o wyręby,[45] to o granice zatargi. 495 Jednych gniew, drugich tylko poburzała zawiść Bogactw Sędziego — wszystkich zgodziła nienawiść. Cisną się do Klucznika, podnoszą dogóry Szable, pałki — Aż Maciek, dotychczas ponury, Nieruchomy, wstał z ławy i wolnemi kroki 500 Wyszedł na środek izby, i podparł się w boki; I spojrzawszy przed siebie i kiwając głową, Zabrał głos, wymawiając zwolna każde słowo, Z przestankiem i przyciskiem: „A głupi! a głupi! A głupi wy! Na kim się mleło,[46] na was skrupi! 505 To, póki o wskrzeszeniu Polski była rada, O dobru pospolitem, głupi, u was zwada? Nie można było, głupi, ani się rozmowić, Głupi, ani porządku, ani postanowić Wodza nad wami, głupi! A niech-no kto podda 510 Osobiste urazy, głupi, u was zgoda! Precz stąd! Bo jakem Maciek, was, do milijonów Kroćset kroci tysięcy fur, beczek, furgonów Djabłów!!!...“ Ucichli wszyscy, jak rażeni gromem; Ale razem straszliwy powstał krzyk za domem: 515 „Wiwat Hrabia!“ On wjeżdżał na folwark Maciejów, Sam zbrojny, za nim zbrojnych dziesięciu dżokejów. Hrabia siedział na dzielnym koniu, w czarnym stroju; Na sukni orzechowy płaszcz włoskiego kroju, Szeroki, bez rękawów, jak wielka opona, 520 Spięty klamrą u szyi, spadał przez ramiona; Kapelusz miał okrągły z piórem, w ręku szpadę. Okręcił się i szpadą powitał gromadę. „Wiwat Hrabia! — krzyknęli — z nim żyć i umierać!“ Szlachta zaczęła z chaty przez okna wyzierać 525 I za Klucznikiem co raz ku drzwiom się napierać. Klucznik wyszedł, a za nim tłum przeze drzwi runął, Maciek resztę wypędził, drzwi zamknął, zasunął, I przez okno wyjrzawszy, raz jeszcze rzekł: „Głupi!“ A tymczasem się szlachta do Hrabiego kupi. 530 Idą w karczmę. Gerwazy wspomniał dawne czasy, Kazał sobie trzy podać od kontuszów pasy, Na nich ze sklepu karczmy beczki wydobywa Trzy: jedną miodu, drugą wódki, trzecią piwa. Wyjął goździe, wnet z szumem trysnęły trzy strugi, 535 Jeden biały jak srebro, krwawnikowy drugi, Trzeci żółty; troistą grają w górze tęczą, A spadając w sto kubków, we sto szklanek brzęczą. Wre szlachta. Tamci piją, ci Hrabiemu życzą Lat setnych, wszyscy, „Hajże na Soplice!“ krzyczą. 540 Jankiel wymknął się milczkiem, oklep; Prusak rownie, Niesłuchany, choć jeszcze rozprawiał wymownie, Chciał zmykać, szlachta w pogoń, wołając, że zdradził. Mickiewicz stał zdaleka, ni krzyczał, ni radził, Ale z miny poznano, że coś złego knuje, 545 Więc do kordów, i hajże! On się rejteruje, Odcina się, już ranny, przyparty do płotów, Gdy mu skoczył na odsiecz Zan i trzech Czeczotów.[47] Zaczem rozjęto[48] szlachtę, ale w tym rozruchu, Dwóch było ciętych w ręce, ktoś dostał po uchu. 550 Reszta wsiadała na koń. — Hrabia i Gerwazy Porządkują, rozdają oręże, rozkazy. Wkońcu wszyscy przez długą zaścianku ulicę Puścili się wcwał, krzycząc: „Hajże na Soplice!“

pan tadeusz cytaty kto mówi